অসংগঠিত ক্ষেত্ৰত অতি ভয়ানক হৈ পৰিছে পৰিস্থিতি । ভাৰতত মে’ মাহতে কাম হেৰুৱালে ১২ কোটি ২০ লাখে ।

 প্ৰব্ৰজিত শ্ৰমিকৰ বাবে বিশেষ ৰে’ল আৰম্ভ হোৱাৰ সময়তে পোহৰলৈ আহে নিবনুৱাৰ ছবি৷ প্ৰতিদিনে ৰে’লত নিজৰ ৰাজ্যলৈ ওভতিছে হাজাৰ হাজাৰ শ্ৰমিক৷ লকডাউন উঠিলে পৰিস্থিতি স্বাভাৱিক হ’লেও এই শ্ৰমিকসকল কৰ্ম স্থানলৈ ঘুৰি গ’লেও কাম পুনৰ পাবনে তাৰ কোনো নিশ্চয়তা নাই৷ ফলত অসংগঠিত ক্ষেত্ৰত পৰিস্থিতি অতি ভয়ানক হৈ পৰিছে৷ এই সংক্ৰান্তত এটা বেচৰকাৰী সংগঠনে কৰা সমীক্ষা মতে যোৱা মাহত কাম হেৰুৱাইছিল ১২ কোটিৰো অধিক লোকে৷ সময়ৰ লগে লগে এই সংখ্যা যে বাঢ়িব তাক লৈ আলোচনা কৰিছে বিশেষজ্ঞ মহলে৷ ২০১৪ চনত ক্ষমতাত অহাৰ সময়ত দৰিদ্ৰ, নিন্ম শ্ৰেণীৰ কৰ্মসংস্থাপনত জোৰ দিছিল প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোডীয়ে৷ ২০১৯ চনত দ্বিতীয়বাৰ বিপুল সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লৈ ক্ষমতাত বহে এনডিএ৷ প্ৰতিশ্ৰুতি পুৰণত ব্যৰ্থ বুলি বিৰোধী বাৰম্বাৰ সৰৱ হৈ আছে৷ কিন্তু কেতবোৰ চেষ্টা কৰিছিল মোডী চৰকাৰে৷ ক’ৰোনা ভাইৰাছ সংক্ৰমণ ৰোধৰ বাবে তিনি মাহ লকডাউন দিয়াৰ সময়তে সেই চেষ্টাত চেঁচা পানী পৰে৷ এনেদৰে বিশেষজ্ঞ মহলে মত প্ৰকাশ কৰে৷ ফলত বৃহৎ সংকটৰ সন্মুখীন হয় কেন্দ্ৰ৷ যিমানে সময় পাৰ হৈ গৈছে সিমানে শোচনীয় হৈ পৰিছে প্ৰব্ৰজিত শ্ৰমিকৰ অৱস্থা৷ বেচৰকাৰী ক্ষেত্ৰত কর্মসংস্থান, অর্থনীতিৰ গতিপ্রকৃতি লৈ গৱেষণা আৰু সমীক্ষাকাৰী বেচৰকাৰী সংস্থা চেণ্টাৰ ফৰ মণিটাৰিং ইণ্ডিয়ান ইক’নমি (চিএমআইআই)ৰ তৰফৰ পৰা দাবী কৰা মতে কেৱল মাত্ৰ মে’ মাহতে কাম হেৰুৱাইছে ১২ কোটি ২০ লাখ মানুহে৷ প্ৰব্ৰজিত শ্ৰমিক ঘৰলৈ ঘুৰি যোৱাৰ চিত্ৰই ইয়াক নুবুজালেও কর্মস্থলত বন্দী হৈ থকাসকলক ধৰিলে তেওঁলোক বৰ্খাস্ত হোৱা নাই৷ কিন্তু প্ৰব্ৰজিত শ্ৰমিক ৰে’ল আৰম্ভ হোৱাত ভয়াৱহ চিত্ৰ ভাহি অহাৰ আৰম্ভ কৰে৷ চিএমআইআইৰ এই প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছে যে সকলোতকৈ বেছি ক্ষতি হৈছে দিন হাজিৰা কৰা শ্ৰমিক আৰু যিসকলে নিজে সৰু সৰু ব্যৱসায় কৰে সেইসকল লোকৰ৷ ইয়াৰ মাজত ফুটপাথৰ ব্যৱসায়ী, নিৰ্মাণ উদ্যোগৰ শ্ৰমিক, ৰিক্সা-অ’ট’ চালক আদি পেশাৰ লোকসকল৷ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত উন্নয়নৰ বহুজাতিক পৰামৰ্শদাতা সংস্থা আইপিই গ্ল’বেলৰ মতে ভাইৰাছক এৰি বেছিভাগ মানুহ মৰিব অভাৱত৷ সংস্থাৰ পৰিচালন সঞ্চালক অশ্বজিৎ সিঙে কয়, বহু বছৰ ধৰি দৰিদ্ৰতা দূৰীকৰণত ভাৰত চৰকাৰে কৰা সকলো প্ৰচেষ্টা মাত্ৰ কেইটামান মাহতে বিফল কৰি দিছে৷