বিশ্ব হাত ধোৱা দিৱস অভিভাৱক, শিক্ষক আৰু বিদ্যালয়ৰ ছাত্র-ছাত্রী
“বিশ্ব হাত ধোৱা দিৱস” এই চাৰিটা শব্দ শুনাৰ লগে লগে যেন সকলো মানুহে একমুহুৰ্তৰ বাবে ভাবিবলৈ বাধ্য হয়। মানৱ জীৱনৰ সকলো দিশতে আমাৰ শৰীৰৰ এই হাত দুখনে মুখ্য ভূমিকা পালন কৰে। হাত দুখন পৰিস্কাৰকৈ ৰাখিৱ পাৰিলে বহুতো ৰোগৰ পৰা হাত সাৰি থাকিব পাৰি। কিন্তু আমি এই কথাটো আমাৰ জীৱনত গ্ৰহন কৰি লোৱাৰ ক্ষেত্রত প্ৰায়ে উদাসীন মনোভাৱ প্ৰদৰ্শন কৰোঁ।
বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাই মানৱ জাতিক ৰোগৰ পৰা মুক্ত কৰি ৰখাৰ বাবে সদায় সক্ৰিয়ভাৱে কাম কৰি আছে। ২০০৮ চনৰ ১৫ অক্টোবৰ তাৰিখৰ পৰা সমগ্ৰ বিশ্বই “বিশ্ব হাত ধোৱা দিৱস” পালন কৰি আহিছে। এই দিৱসৰ তাৎপৰ্য হ’ল- বিশ্বব্যাপী সকলো জনগনক হাত ধোৱাৰ প্ৰতি সজাগ কৰা আৰু হাত ধোৱা কাৰ্যৰ প্ৰতি আগ্ৰহ জন্মোৱা। কিন্তু বহুতো লোকে এই বিষয়টো জানিও অনুকৰণ নকৰে যিটো আমাৰ সমাজৰ বাবে অতি চিন্তনীয় বিষয় হৈ পৰিছে।
বিশ্ব হাত ধোৱা দিৱসৰ প্ৰতি সকলো স্তৰৰ জনগনক সজাগ কৰি তোলাটো আমাৰ প্ৰধান কৰ্তব্য। এইক্ষেত্রত অভিভাৱক আৰু বিদ্যালয়ৰ শিক্ষক সকলোৰ বহুতো কৰণীয় থাকে।
সৰু ডাঙৰ সকলো ছাত্র-ছাত্রীক এই বিষয়টো বিদ্যালয়ত শিক্ষক সকলে আৰু ঘৰত অভিভাৱক সকলে অৱগত কৰোৱা উচিত। বিদ্যালয়ত মধ্যাহ্ন ভোজন খোৱাৰ সময়ত প্ৰত্যেকজন শিক্ষকে বিষয়টো পৰ্যবেক্ষন কৰা উচিত। খোৱাৰ আগত আৰু পিছত ছাঠ-ছাত্রীয়ে হাত দুখন পৰিস্কাৰকৈ ধুইছে নাই যদি ধোৱা নাই তেতিয়াহ’লে কেনেকৈ ধুৱ লাগে শিকাই দিব লাগে। হাত কেইখন চাবোনৰে ভালকৈ ফেন উঠাই আঙুলিৰ মাজৰ অংশ তথা নখৰ তলৰ অংশও ধুই দেখুৱাব লাগে। ছাত্র-ছাত্রীয়ে খেলি ভাল পাই। গতিকে খেল-ধেমালি কৰোঁতে হাত বা আঙুলিৰ নখত মাটি লাগি থকাটো একো অস্বাভাৱিক নহয়।
সৰু সৰু ল’ৰা-ছোৱালীৰ লগতে আমাৰ গাঁও সমূহত জেষ্ঠ্য লোক সকলোৰ ক্ষেত্রটো হাত ধোৱা বিষয়টোৰ প্ৰতি সচেতনাৰ অভাৱ দেখা যায়। বহু সময়ত শৌচ কৰ্ম কৰাৰ পিছটো ভালদৰে হাত দুখন ধোৱা নহয়। নিজে সচেতন নোহোৱাৰ বাবে তেওঁলোকে শিশু সকলোকো সচেতন কৰিব নোৱাৰে। ফলস্বৰূপে, পেটৰ বিষ, ডায়েৰিয়া, কলেৰা, কৃমিৰ আক্ৰমণ আদি ৰোগে দেখা দিয়ে। ভাৰতৰ দৰে উন্নয়নশীল তথা অনুন্নত ৰাষ্ট্ৰবোৰত এই সমস্যাটোৱে গা কৰি উঠা পৰিলক্ষিত হৈছে। এই দেশবোৰত শিশুৰ মৃত্যুৰ সংখ্যাও দিনক দিনে বৃদ্ধি পাইছে।
হাত দুখনে যে আমাৰ শৰীৰত প্ৰধান ভূমিকা গ্ৰহন কৰে এই বিষয়টো সকলো সময়তে সজাগ কৰিব লাগে। বিগত কোভিড-১৯ সংক্ৰমণৰ সময়টো হাত দুখন পৰিস্কাৰকৈ চাবোনেৰে ধোৱাৰ বিষয়ে কোৱা হৈছিল। সেই সময়ত বহুতে এন্টিবায়োটিক চাবোন ব্যৱহাৰ কৰাৰ কথাও কৈছিল। কিন্তু গৱেষনা কৰি পোৱা গৈছে যে এন্টিবায়োটিক চাবোন শৰীৰৰ বাবে ক্ষতিকাৰক হোৱাৰ সম্ভাৱনাই অধিক। সেয়েহে আমাৰ দৈনন্দিন জীৱনত প্ৰচলিত হৈ থকা চাবোন ব্যৱহাৰ কৰাৰ ওপৰতেই বেছিকৈ গুৰুত্ব দিছিল। “বিশ্ব হাত ধোৱা দিৱস”ত সকলোৱে অংশগ্ৰহন কৰি নিজৰ স্বাস্থ্যৰ লগতে আনকো স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি সজাগ কৰি তোলো আহক।
লেখক কমলেশ কাঞ্চন